Avrupa Birliği kurularak İkinci Dünya Savaşı’nın acıları unutturulmak istense de Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmek üzere savaş açması travmaları canlandırdı. Avrupa Birliği’nin tarihinde birinci defa savaştaki bir ülkeye silah yardımı yaptığına dikkat çeken uzmanlar, gelecekte AB’de çok önemli değişimler olacağını söylüyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Alakalar Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, Rusya ile sıcak savaş içerisinde olan Ukrayna’nın AB üyeliği süreci hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Rusya’nın işgali travmaları canlandırdı
Avrupa Birliği’nin aslında barışı tesis etmek için kurulduğunu belirten Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Avrupa Birliği, İkinci Dünya Savaşı’nda yaşanmış bütün acıları unutturmak, travmaların üstesinden gelmek için kuruldu. Bir barış iklimi yaratıldı lakin Rusya’nın işgali ile travmalar tekrar canlandı. Bunun sonucunda de ‘Acaba savaş tekrardan Avrupa’da yaşanır mı?” diye sorulan sorularla bir kaygı ilkimi oluştu.” dedi.
Ukrayna AB üyesi olabilir mi?
Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, Avrupa Birliği’nin çok hantal bir bürokratik yapıya sahip olduğunu hatırlattı ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Hemen iki üç gün içerisinde değil lakin bu çatışmalar durduktan sonra Ukrayna’ya AB üyelik perspektifi birinci defa sunulabilir. Çatışmaların durduğu noktadan sonra ise AB adaylık statüsü verilebilir. Bu noktadan sonra iki seçenek düşünülebilir. Birinci seçenek, Türkiye’nin de sürdürdüğü ‘açık uçlu’ müzakere süreci biçimi Ukrayna ile de başlatılıp uzun yıllar sürdürülebilir. İkinci seçenek ise, Fransa ve Almanya’nın merkezde olduğu, iç içe geçmiş halkalar üzere esnek entegrasyon modelleri çerçevesinde Ukrayna’nın daha dış halkalarda konumlandırılarak daha az yetkilere sahip olduğu, kimi siyasetlerin içerisinde olup kimilerinde olmadığı yeni bir Avrupa Birliği modeli sunulabilir. Bu da bir ihtimal olarak düşünülebilir.”
Ukrayna halkının büyük bir kısmı Rusya tesirini istemiyor
Ukrayna’nın Avrupa ile Rusya ortasında sıkışıp kalan bir ülke olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Ukrayna’yı tampon bir ülke olarak da nitelendirebiliriz. Ukraya’nın özellikle eski Galiçya bölgesi olan batı kısmının tarihî, kültürel ve mimari yapısıyla büsbütün Avrupa’nın bir kesimi olduğunu söyleyebiliriz. Konuşulan lisan Ukraynaca. Ayrıyeten batı bölümünde Katolik Kilise’nin tesiri altında olan Uniate Kilisesi’nin hakim olduğunu görüyoruz. Ülkenin doğu kesitinde ise Ortodoks Kiliseleri hakimdir. SSCB’nin yıkılmasından itibaren AB’nin Ukrayna’ya Avrupa’nın kimlik norm, anlayış ve bedellerinin aktarılmasına çalıştığını görüyoruz. 2004 Turuncu ihtilalinde halkın bilhassa Batı kesiti sokaklara döküldü. ‘Biz Avrupa Birliği’nin kesimi olmak istiyoruz’ bildirisini verdiler. 2013-2014’te Meydan ihtilalinde yeniden tıpkı biçimde ‘Ortaklık Mutabakatının imzalanmasını istiyoruz, Rusya’nın tesirini istemiyoruz’ diyerek halk sokağa dökülmüştü. Biz Ukrayna’nın batısının uzun vakittir Avrupalılaştığını, doğusunda ise Ruslaştırma tesirinin hala devam ettiğini görüyoruz. Burada bir kimlik çatışması kelam konusu.” sözlerini kullandı.
Avrupa Birliği’nin perspektifi Ukrayna’yı tatmin etmedi
Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne uzun vakittir girmek istediğini belirten Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Ancak Avrupa Birliği bu perspektifi hiç vermedi. Avrupa Komşuluk Siyaseti ile 2004’ten itibaren iş birliğinin güçlendirilmesi perspektifini sundular. Fakat bu durum Ukrayna’yı hiçbir vakit tatmin etmedi ve tam bir hayal kırıklığı yarattı. Zira onlar sahiden üye olmak istiyorlardı. Avrupa Birliği’nin de burada tahminen yanılgıları var. AB’nin Ukrayna’ya çok daha farklı siyasetler ile yaklaşması gerekirdi diye düşünüyorum.” dedi.
Avrupa Birliği birinci sefer bir ülkeye silah yardımı yapıyor
Şu anda Avrupa Birliği’nin tarihinde birinci defa savaştaki bir ülkeye silah yardımı yaptığına dikkat çeken Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Bu çok değerli bir nokta. AB’nin kendi ordusu yok ve NATO şemsiyesi altında güvenliklerini sağlıyorlar. Ortak dış güvenlik siyasetini bu denli vakittir geliştirmeye çalışıyor lakin önemli bir ordu kurma evresine gelemedi. O yüzden savaş devirlerinde devletler ortasında dış ve güvenlik siyasetleri bağlamında farklı fikirler olabiliyor. AB üyeliği Ukrayna’yı güvenlik manasında NATO üyesi olmadan yüzde yüz koruyacak bir şey midir? Bu da tartışılacak bir husus. Avrupa Birliği’nin üyesi olursa tabiki Rusya için bu kıymetli bir pskilojik kırılma noktası yaratacaktır. Lakin Ukrayna’da Donetks ve Luhansk bağımsızlığını ilan etmişken, muhtemelen bu savaşın sonunda Rusya öbür kentleri de işgal edip bağımsızlığını tanıyacakken ve tekrar muhtemelen Ukrayna’daki idare de Rus yanlısı bir idare ile değişecekken Ukrayna’nın AB’ye nasıl ve ne formda entegre olabileceği de bir muamma.” diye konuştu.
Avrupa Birliği’nde önemli dönüşümler olacak
Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, savaşın travmaları canlandırdığını söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Rusya, İsveç ve Finlandiya’yı da tehdit etti. ‘NATO’ya girerseniz bir dahaki gayemiz sizsiniz.’ dediler. Avrupa’nın Rusya’dan güvenlik konusunda çekinceleri var zira kendi orduları yok. Bunun önüne geçmek istiyorlar.
Bildiğiniz üzere Brexit sonrası İngiltere’nin çıkışı ile birlikte ‘acaba Avrupa Birliği’nin geleceği ne olacak?’ diye tartışılıyordu.Türkiye’nin müzakerelere başlaması, 2008 Avro krizi, 2010 sonrası Arap Baharı, Suriye savaşı ve mülteci krizi üzere hususlardan ötürü Avrupa Birliği çok önemli krizlerle karşı karşıya kaldı. Geleceği çok tartışılır bir hale geldi. Covid sonrası bir de Ukrayna savaşı başladı. Bundan sonra katiyen Avrupa’da çok önemli dönüşümler olacağını göreceğiz. Tahminen de güvenlik siyasetini geliştirmeye çalışacaklar. AB şayet esnek entegrasyon modellerini uygulamaya koyarsa ve bu bağlamda Ukrayna ile üyelik durumunu görüşürse, Türkiye’ye de o formda bir üyelik perspektifi sunulabilir. Türkiye bundan ne derece şad olur bilinmez fakat bundan sonra yeni bir Avrupa Birliği göreceğiz.”
Ukrayna’nın AB’ye iştirak süreci uzayabilir
Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, Volodimir Zelenski’nin Avrupa Birliği yanlısı bir başkan olduğunu tabir etti ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ama halka ya da iç durumuna bakarsak hala ayrımcılar var, çatışmalar ve bağımsızlığını ilan etmiş bölgeler var. Avrupa Birliği’ne girmeyi Ukrayna’nın batısı ve idare çok önemli bir formda istiyor fakat ülkenin iç durumuna bakarsak durumun biraz daha karışık olduğunu söylemek mümkün. Türkler olarak AB müzakere sürecinin nasıl çetrefilli olduğunu galiba en uygun biz biliyoruz. Zira 35 tane müzakere faslı var. Müzakerelere başlamadan evvel ülkeye ‘adaylık statüsü’nün verilmesi gerekiyor. Bunun için Kopenhag Kriterlerinin de ülke tarafından karşılanıyor olması gerekli. Müzakereye başlanması için de bir oy birliği prosedürü var. 27 tane ülkenin evet demesi gerekiyor. Müzakerelere başlansa bile her bir fasılın açılması ve de kapanması da tekrar oy birliği ile oluyor. Türkiye’nin müzakerelerinde olduğu üzere birtakım fasıllar birtakım ülkeler tarafından veto da edilebiliyor. 35 tane fasılın tamamlanması hayli uzun bir süreç. Münasebetiyle şu an ki Avrupa Birliği’nin mutabakatlarına nazaran bu süreç çok uzayabilir ve yıllar sürebilir. Elimizdeki datalar bunu gösteriyor. Fakat AB daha evvel de değindiğim üzere değişimlere açık bir yapı.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
