12. Memleketler arası ATOMEXPO-2022 Forumu 21-22 Kasım tarihlerinde Rusya’nın Soçi kentindeki Sirius Merkezi’nde düzenlendi.
Foruma Rusya’nın yanı sıra 65 ülkeden iş dünyası, devlet kurumları ve memleketler arası kuruluşların temsilcileri olmak üzere 3 binden fazla uzman ve konuk katıldı. AKKUYU NÜKLEER, A.Ş. iş programında ve fuarda etkin olarak yer aldı.
Forum, “Nükleer Bahar: Sürdürülebilir Bir Gelecek Yaratmak” sloganıyla gerçekleştirildi. Birinci günkü genel şura oturumunun ana teması global nükleer güç gelişiminin beklentileriydi. Oturuma Rosatom Devlet Kuruluşu Genel Müdürü Aleksey Likhachev, Macaristan Dış Ekonomik Münasebetler ve Dışişleri Bakanı Peter Szijjártó, Brezilya şirketi ENBPar Genel Müdürü Ney Zanella dos Santos, Belarus Cumhuriyeti Güç Bakanı Viktor Karankevich, Türkiye Cumhuriyeti Güç ve Natürel Kaynaklar Bakan Yardımcısı Alparslan Bayraktar ve Bangladeş Halk Cumhuriyeti Bilim ve Teknoloji Bakanı Yafesh Osman katıldı.
Oturumda, hidrokarbon yakıtların fiyatındaki çoklu artışlar, arz istikrarsızlığı, lojistik ve teknolojik zincirlerin bozulması nedeniyle şu anda dünya çapında yaşanan krizde nükleer güç için fırsatlar ve senaryolar incelendi. Genel oturum iştirakçileri, bu bağlamda, barışçıl nükleer gücün ülkelerin karşılaştığı mevcut zorlukların aşılmasında kilit bir rol oynayabileceği ve gelecek on yıllar boyunca ekonomilerinin kalkınmasında tesirli bir güç olabileceği konusunda mutabık kaldılar.
Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev şunları kaydetti: “70 ülke nükleer güç kesimindeki durumlarını faal bir formda beyan ediyor. IAEA’nın tüzüğüne nazaran, 2050 yılına kadar küçük kapasite de dikkate alınarak en az 600 GW nükleer güç inşa edilmesi gerekiyor yani en az 1.000 inşaat projesi. On milyonlarca kişi bu işe dahil olacak ve akabinde milyonlarca kişi bu enerjiyi kullanacak. Bir cins niteliksel değişimin eşiğindeyiz.”
Genel oturumda konuşan Türkiye’nin Güç ve Natürel Kaynaklar Bakan Yardımcısı Alparslan Bayraktar da şunları söyledi: “Bugün Türkiye’nin elektrik üretiminin yaklaşık üçte biri kömürden elde ediliyor ve Türkiye’nin elektrik sistemini karbonsuzlaştırmak için bir basamakta kömürlü termik santral kapasitesini daha pak, baz yük güç kaynaklarıyla değiştirmemiz gerekiyor. Bu durumda en bariz tahlil nükleer güçtür. Birinci varsayımlarımıza nazaran, yüzyılın ortasına kadar karbonsuz bir iktisat amacına ulaşmak için Akkuyu’ya ek olarak 12 ila 16 ünite olmak üzere toplam 16 ila 20 nükleer güç ünitesi inşa etmemiz gerekiyor.”
Akkuyu Nükleer A.Ş. Genel Müdürü Anastasia Zoteeva, Atomexpo’da Türk gazetecileri ağırlayarak Türkiye’nin birinci nükleer santral projesinin ilerleyişi hakkında sorulan sorularını yanıtladı. Zoteeva, “Şu anda dört üniteyi eş vakitli olarak inşa ediyoruz, Akkuyu NGS, gezegendeki en büyük inşaat projesi. İkinci ünitede çalışmalar planlanan takvimin ilerisinde gidiyor, örneğin reaktör kabını takvimin iki ay öncesinde monte ettik. Birinci güç ünitesi programa uygun olarak inşa ediliyor. Bu yıl çok ağır bir programımız var; reaktör bölmesini kapatmamız, kubbeyi monte etmemiz, açık reaktöre su ile temizlemeye başlamamız gerekiyor ki bu da tüm sistemin kusursuz çalışıp çalışmadığını denetim ettiğimiz en kıymetli teknolojik süreç. Montaj salonu ve nükleer yakıt depolama tesisinin inşaatını tamamladık. Türbini çalıştırmak için kullanılacak pompa istasyonları süratle inşa ediliyor. Akkuyu NGS şantiyesine taze nükleer yakıtın teslim edileceği ve Türkiye’nin dünya ‘nükleer kulübünün’ tam üyesi olmaya bir adım daha yaklaşacağı önümüzdeki yıl için kendimize güveniyor ve sabırsızlanıyoruz” diye konuştu.
İkinci günün genel oturumunda küçük nükleer güç santralleri (SMR’ler) için fırsatlar ele alındı. Toplantıya UAEA Genel Müdür Yardımcısı Mikhail Chudakov, Rosatom Devlet Kuruluşu Genel Müdür Birinci Yardımcısı – Kalkınma ve Memleketler arası İş Geliştirme Yöneticisi Kirill Komarov, Myanmar Birliği Elektrifikasyon Bakanı Taun Khan, Kırgız Cumhuriyeti Güç Bakanı Taalaibek Ibraev, Çukotka Özerk Bölgesi Valisi Roman Kopin ve öbürleri katıldı. Öngörülebilir gelecekte Rusya’nın karada yerleşik düşük güçlü modüler nükleer güç santrallerine sahip olacağı kaydedildi.
Rosatom’un Rusya’daki küçük NGS projelerini artırarak yabancı müşterilere sunacağı belirtildi. Bunların merkezi güç kaynağından uzak bölgeler, ada devletleri, küçük güç gereksinimi olan ülkeler yahut büyük endüstriyel tesisler olabileceği tabir edildi. Rosatom bu çeşit tesislerin “seri” inşaatına girme potansiyeline sahip bulunuyor. Kirill Komarov mevzuya ait olarak bir kilowatt maliyetindeki yakıt bileşeninin 3-5’i geçmediğini hasebiyle fiyatların önümüzdeki on yıllar boyunca öngörülebilir olduğunu kaydetti.
Forumun iş programında ayrıyeten yeşil güce geçiş için finansman seçenekleri de ele alındı. Etkinliklerde, iklim değişikliğiyle gayret ışığında yenilenebilir güç kaynaklarının süratle gelişmesi ve ülkelerin güç karışımındaki hissesinin artırılması, sakinlik riskleri ve bir güç krizinden kaçınmak için fırsatlara da değinildi.
Forumdaki bir başka kıymetli tartışma konusu da ulaşımın elektrifikasyonuydu. Rosatom, Kaliningrad’da lityum-iyon pil üretimi için 2025 yılının ortalarında faaliyete geçecek bir dev fabrikasını inşa ediyor. Yılda 50 bin elektrikli araca pil sağlaması planlanıyor. Tıpkı kapasiteye sahip üç benzeri fabrika daha yolda. Birinci fabrikanın gelecekteki eserleri şimdiden potansiyel müşterilere dağıtıldı.
AKKUYU NÜKLEER A.Ş., Akkuyu NGS proje idare şirketi REIN A.Ş. ile birlikte, Forum iştirakçilerinin Türkiye gelenekleri hakkında bilgi edinebilecekleri özel olarak tasarlanmış Türk çay ve kahvesi temalı bir alan oluşturdu. Forum konukları otantik Türk çayı, kahvesi ve tatlılarının tadına bakmanın yanı sıra klâsik Türk stilinde dekore edilmiş ve art planda Akkuyu NGS şantiyesinin yer aldığı bir fotoğraf alanında fotoğraf çektirmeye davet edildi. Forum iştirakçileri kafe ve tematik fotoğraf alanına büyük ilgi gösterdi. Atomexpo-2022’nin iki günü boyunca Akkuyu-REIN stant alanını 1,5 binden fazla kişi ziyaret etti.
Forumun düzenlendiği iki gün boyunca farklı faaliyet alanlarına ait yaklaşık 50 muahede imzalandı. Yabancı ortaklarla da bir dizi muahedeye imza atıldı. Örneğin, Rosatom ve Burundi Cumhuriyeti, bu ülkede nükleer güç üretimine yönelik beklentileri kıymetlendirmek üzere iş birliğine ait bir yol haritası belirledi. Benzeri bir evrak, Nikaragua ile de imzalandı. Afrika ülkesi Zimbabve ile imzalanan memorandum ise nükleer güç alanında eğitim ve öğretime ilişkindi.
Belarus Cumhuriyeti ile imzalanan muahedeler, bilhassa onkolojik hastalıkların tedavisi için Rus tıbbi ekipmanın tedariğini kapsıyor. Rosatom ayrıyeten Özbekistan ile tıp alanında, örneğin nükleer tıp için radyonüklid üretim teknolojilerinin geliştirilmesinde iş birliği yapacak. Kırgızistan’da küçük kapasiteli bir nükleer güç santralinin inşasına yönelik bir fizibilite çalışması için referans koşullarının geliştirilmesi hedefiyle da bir muahede imzalandı.
Rosatom Lideri Aleksey Likhachev’e nazaran önümüzdeki 20-30 yıl içinde nükleer gücün ana büyüme noktası, düşük karbonlu kaynaklara yönelmek isteyen “nükleer kulübe” yeni katılan ülkeler olacak.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
