Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Müzik enstrümanları sadece kusursuz hoşluktaki bestelere hayat vermek için değil, tıpkı vakitte dinleyicilerin şifa bulması ve huzura kavuşmasında da kıymetli bir hisseye sahip. Dünya üzerindeki bu sayısız müzik enstrümanı ekseriyetle ruhumuza düzgün gelse de içlerinden sırf biri bu türlü bir müspet tesire sahip değil. Uzun hem de çok uzun yıllar evvel birçok kişiyi canından eden bu enstrüman uzun bir müddet tarihin tozlu sayfaları ortasındaydı. Lakin yakın geçmişte tekrar üretildi ve olanlar oldu. İşte ‘ölüm düdüğü’nün şaşırtan öyküsü.
Takvimler 1999 yılını gösteriyordu. Meksika’nın başşehri Meksiko’da yapılan bir hafriyat çalışmasında arkeologlar bugünkü ismiyle düdüğe misal bir objeyle karşılaştı. Araştırmacılar, karşılaştıkları objenin tam olarak ne olduğunu anlamakta bir mühlet zahmet yaşadı. Arkeologlar karşılarındaki bu objenin bir oyuncak olduğunu düşündü. Lakin elbette bu bir oyuncak değildi. Azteklerin insan kurban ettiği birçok yerden biri olan ve rüzgâr ilahı Ehecatl’a adanan bir tapınakta bulunmuştu. Başsız bir iskeletin elinde tuttuğu bu obje bir düdüktü aslında. Daha evvel eşi ve benzerine rastlanmamış bir düdüktü üstelik.
SANKİ YÜZLERCE İNSAN TIPKI ANDA ÇIĞLIK ATIYOR GİBİYDİ
Arkeologlar, buldukları şeyin bir düdük olduklarını bilmeden ellerindeki objeyi ilgili kuruma teslim etti. Tam 15 yıl sonra ise ‘keşif’ sürerken bir küme araştırmacının tesadüf yapıtı inceledikleri objeyi üflemesi sonucunda ortaya çıkan ses herkesi şaşırttı. Bu bir müzik enstrümanıydı. Onunla hem çok kalın hem de en tiz sesleri dahi çıkartmak mümkündü. Dışarıya çıkan ses güya yüzlerce insanın birebir anda çığlık atması üzereydi.
1999 yılında bulunan ‘ölüm düdüğü’nün ses frekansları
alıntı
Yapılan incelemelerde Azteklerden kalma bu aletin bugüne dek insan çığlığına teğe bir benzeyen birinci enstrüman olduğu da tespit edildi.
NERELERDE KULLANDILAR?
Düdükle ilgili araştırmalar devam ettikçe ortaya daha da şaşırtan sonuçlar çıkmaya başladı. Düdüğün aslında birçok farklı gayeyle kullanıldığı anlaşıldı. Çıkardığı ses insanı adeta huzursuz etmek için özel olarak tasarlanmıştı. Böylesine ürkütücü ve duyanları dehşete düşüren bir ses ne üzere bir emelle kullanılmış olabilirdi pekala?
Araştırmacılara nazaran bu enstrüman birinci olarak savaş vakitlerinde kullanılmıştı. Savaş vakti bu aletin çıkardığı tüyler ürperten ses tahminen de Aztekler için bir motivasyon kaynağıydı. Aztekler, çıkan çığlık seslerinin düşmana ilişkin olduğunu ve düşmanın acı çektiğini düşünerek kendilerini savaşa dair motive etmiş olabilirdi. Düdüğün bir öteki kullanım hedefi da yeniden benzeri bir halde ‘karşı taraf’ta olan bir kişiyi fakat korkutmak için olabilirdi. Üçüncü ve son maksat ise toplu vefat merasimlerinde kullanılmış olabileceği istikametindeydi. Çünkü yapılan araştırmalar, toplu vefat merasimlerinde, öldürülen bireylerin ruhlarının rahata kavuşması inancıyla bir düdük üflendiğini ortaya koymuştu.
alıntı
Kafatası halindeki düdüğün Aztekler tarafından öldürülmeden evvel rüzgâr rabbi Ehecatl’ı onurlandırmak için düzenlenen merasimlerde kullanılmış olabileceği düşünülüyor.
YAPAY ZEKAYLA TEKRAR TASARLANDI
Milattan evvel tarihe gömülmüş, 90’lı yılların sonunda keşfedilmiş lakin tam olarak ne olduğu fakat 2000’li yıllarda anlaşılan bu ‘ölüm düdüğü’ son günlerde bir defa daha gündeme geldi. Sebebi ise epey teknolojik. Uzmanlar, bir vakitler insanlara daima mevti ya da acıyı çağrıştıran bu enstrümanın 3 boyutlu yazıcılarla yeni bir versiyonunu oluşturdu. Yeni düdükler, tıpkı orijinalindeki üzere küçük bir kafatası biçiminde tasarlandı. Yapay zeka teknolojisi de kullanılarak düdükteki yepyeni sesin içine yerleştirildiği bu yeni teknoloji katkılı vefat düdüklerinin önümüzdeki günlerde daha da çok büyük bir ilgi uyandıracağı düşünülüyor.
